Kaddisj voor een kut van Dimitri Verhulst gaat niet over seks, zoals de Grijze Man eerst dacht. Het gaat over onze falende jeugdzorg.

De Grijze Man loopt van de ondergrond van het Centraal-Station de stad in en voor het eerst dit jaar merkt hij dat in de lucht de dageraad gloort. De dagen lengen. Nu ja, schokschoudert hij, de Kaddisj van Verhulst is misschien niet zo zwart als Nacht van Edgard Hilsenrath of Het hermetisch zwart van Marguerite Yourcenar, twee andere donkere boeken in zijn kast.

Het hermetisch zwart vertelt het tragische verhaal van de fictieve Zeno, een humanistisch filosoof, dokter en alchemist die in de renaissance met de inquisitie af te rekenen krijgt. En in Nacht loopt de lezer vijfhonderd pagina’s lang verbijsterd achter hoofdfiguur Ranek aan, naar eten en een slaapplaats te zoeken in het joods getto van de fictieve Oekraïense stad Prokow tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Maar Kaddisj bevat ook erg gruwelijke passages en zwemt in de uitzichtloosheid, het onrecht, het misbruik, de verwaarlozing en de inefficiëntie, in een weliswaar voor de modale Vlaming afgesloten wereld, midden ons welvarende land. Hoe komt het toch dat wie de macht daartoe heeft, er niet in slaagt aan de wantoestanden die de schrijver in een vlammend J’accuse aanklaagt, een einde te stellen?

Op de achterflap staat een tekst die laat verstaan dat het werk autobiografisch is, wat de Grijze Man eigenlijk al wist, als liefhebber van de geschriften van Verhulst. De auteur gaat door voor een van de grote schrijvers van de Lage Landen. Zijn werk is vertaald in twintig talen en werd bekroond met verschillende literaire prijzen. Waarmee de succesauteur aantoont dat hij zich wél uit dat zwarte verleden heeft weten te ontworstelen.

Het waren twee gebeurtenissen met ex-instellingskinderen die “het blad papier vanzelf naar de schrijver toeschoven”: de zelfmoord van een jonge vrouw die zich van een brug stortte en een familiedrama waarbij een paar op een hotelkamer in Aalst zijn eigen kinderen op een onbegrijpelijk wrede wijze vermoordde.

Als de Grijze Man het Martelaarsplein betreedt, glimmen de kasseien, de gerestaureerde gevels en het monument al in het licht van een koude maar schoongeveegde hemel. In zijn hoofdtelefoon begint Bob Dylan aan zijn Long and wasted years. Ook dat nog, zucht de Grijze Man. Maar wat blijft de oude meester nog mooie muziek en pakkende teksten schrijven. It’s been such a long, long time since we loved each other when our hearts were true, raspt de bard.

Literatuur, kunst en cultuur kunnen ontroeren en vervoeren, weet de Grijze Man. Ze kunnen verbondenheid tot stand brengen tussen wie er samen van geniet. Ze kunnen de macht provoceren en wantoestanden onder de aandacht brengen. Ze kunnen choqueren, verdelen en zelfs verwoesten. Ze kunnen een waarheid die niemand graag onder ogenschouw neemt, onloochenbaar aan het licht brengen en die laten knallen als een zweepslag.

Kaddisj voor een kut dateert van vorig jaar. Literatuur die knalt als een zweepslag. Het gegeselde beleid een andere richting uitsturen, duurt jaren. De Grijze Man wil de Kaddisj van de schrijver wat harder helpen knallen.