Bruce Springsteen is een van mijn favoriete zangers. En Robert de Niro een van mijn geliefde acteurs. Dat heb ik te danken aan de late seventies, toen ik dankzij Born to run Springsteen leerde kennen en in 1978 paf stond van The Deer Hunter, de veel gelauwerde filmklassieker van Michael Cimino.

Ik zag de film in Brugge in 1979. Ik was met Johan per fiets naar West-Vlaanderen gereden, voor het eerst zonder begeleiding met vakantie. Zonder begeleiding is veel gezegd natuurlijk, want we verbleven bij mijn meter. Ik was zestien, voor de keuring van de film net oud genoeg. Die keuring was geen lachertje.  Een tante was Johan en mij komen oppikken en bracht ons samen met haar zoon met de wagen naar de bioscoop, als mijn herinnering me niet in de steek laat. Mijn wat jongere neefje mocht de zaal niet in. Ik hoop dat hij nadien, als hij ook zestien was geworden, toch nog The Deer Hunter heeft gezien.

Want die zogenaamde Vietnam-film heeft een geweldige indruk nagelaten op mijn jonge ik, piepend aan het venster van de wereld die nog wijd open aan mijn voeten lag. Vorige week zag ik de film opnieuw, dankzij Canvas. Hoewel ik me het verhaal maar al te goed herinner, vielen me door mijn oudere ogen heel wat andere dingen op. Maar opnieuw vond ik de klassieker hartverwarmend mooi.

De film leek zoveel rijker dan toen. Terwijl ik de eerste keer ongeduldig zat te wachten op de actie, genoot ik de tweede keer van elke seconde van het lang uitgesponnen voorspel tot die actie. In de staalfabriek, op café, bij de bruidsmeisjes, in de orthodoxe kerk, op het trouwfeest en tijdens de hertenjacht, waar Mike (Robert De Niro) een hert tracht neer te leggen met één schot, want ‘two is pussy’.

Prachtig hoe die Russische immigrantengemeenschap van Clairton, Pennsylvania, in beeld werd gebracht. Hoe de moeder bij de Russisch-Orthodoxe priester komt klagen dat ze het onbegrijpelijk vindt dat haar zoon met een “vreemdelinge” gaat trouwen, die bovendien al zwanger is. Het Amerikaanse patriottisme op het Russische bruiloftsfeest. De veelbetekenende blikken tussen Mike en Linda (een piepjonge Meryl Streep) die ik als zestienjarige niet had opgemerkt. Het ingetogen ‘God bless America’ waarmee (op de allerlaatste filmbeelden) de koffietafel van de begrafenis wordt besloten.

Op het einde van de jaren zeventig was een Vietnamfilm een gebeurtenis. Zeker een kritische film, die een beeld geeft van de clivage die de Vietnamoorlog in de Amerikaanse samenleving teweegbracht. Want nog minder dan de eerste keer, bleek The Deer Hunter bij de tweede visie de Vietnamoorlog zelf in het vizier te nemen.

Ja, enkele flarden van een boerendorp dat gebombardeerd wordt, een wrede Noord-Vietnamese soldaat die een granaat gooit in een schuilput vol arme burgers, wat spannende scènes met een Huey en een rivier, vluchtelingen en de chaos die gepaard ging met de val van Saigon. En vooral, de haast ondraaglijke beelden van Vietcong-soldaten die uit verveling gevangenen dwongen Russische roulette te spelen, een spel waarbij twee spelers beurtelings een revolver tegen hun slaap moeten afdrukken waarin slechts één kogel zit, tot het fatale schot volgt.

De tweede keer boeiden me vooral de interacties in de vriendengroep van staalarbeiders waarvan er drie naar Vietnam vertrokken. Sommige pakkende scènes waarin die vriendschap gestalte krijgt, herinnerde ik me nog. Maar de tweede keer vielen vooral de scènes over de ergernissen tussen de vrienden in mijn smaak: de flapdrol van de groep met zijn keurig achterover gekamde haar die zich een hele kerel waant en die te pas en te onpas zijn blinkende juffenrevolvertje “voor het geval dat” bovenhaalt. Of de scène bij het begin van de hertenjacht, als hij weer eens zijn laarzen is vergeten en er verkeerdelijk van uitgaat dat hij zoals gebruikelijk wel van iemand anders de reservelaarzen mag lenen.

De zatte uitbundigheid als de vrienden na de geslaagde hertenjacht in hun stamkroeg ‘Can’t take my eyes off of you’ van Frankie Valli meebrullen. De stilte die neerdaalt als de muzikant onder hen een streep klassiek op de piano speelt en je de geesten voelt verkillen bij de gedachte dat drie van hen ’s anderendaags naar de oorlog vertrekken, tot op de geluidsband het geroffel van een Bell UH-1 Iroquois aanzwelt om de overgang naar Vietnam te maken.

Het wonderlijke Cavatina, het zo herkenbare deuntje van Stanley Myers, dat ik na al die tijd nog eens hoorde. De twee woorden die de hertenjacht en de Russische roulette en daarmee heel de dramatiek van de film samenvatten: one shot.

Nick: I don’t think about that much with one shot anymore, Mike.
Mike: You have to think about one shot. One shot is what it’s all about. A deer’s gotta be taken with one shot.