Op 8 oktober staat in het Europees Parlement de stemming over de nieuwe tabaksrichtlijn van de Europese Commissie op de agenda. Over deze richtlijn is al ontzettend veel te doen geweest. Het spreekt voor zich dat al wie geld verdient aan tabak tegen een verdere beteugeling van de regels op de verkoop, promotie of consumptie van tabak is.

De Europese Commissie startte de besluitvorming over een nieuwe richtlijn in het najaar van 2010. Nog in september van dit jaar slaagde de tabakslobby erin om de stemming over de richtlijn van 10 september over de Duitse Bondsdagverkiezingen van 22 september te laten tillen. De lobbymachines draaien al jaren volop. Op televisie was te zien hoe op de slotmeeting van Angela Merkels CDU-CSU gratis sigaretten werden uitgedeeld.

En die Europese molens malen al ontzettend traag. Doorheen het wetgevend proces kostte de tabaksrichtlijn al de kop aan de Maltese Europees Commissaris voor Gezondheid en Consumentenbescherming,  John Dalli. Hij zou getracht hebben zich te laten omkopen. Het lijkt er volgens velen meer op dat Dalli in een val is gelopen. ‘Dalli-gate’ besmeurde ook het blazoen van commissievoorzitter Barroso. Over die geschiedenis is het laatste woord nog niet geschreven.

Het ziet er naar uit dat dit Europees Parlement de inwerkingtreding van de nieuwe tabaksrichtlijn niet meer zal meemaken.  Als de stemming plaatsvindt op 8 oktober, volgt er immers nog een proces van onderhandelingen tussen het Europees Parlement en de Europese Raad. Zij moeten elkaar ‘vinden’, overeenstemming bereiken over alle punten en komma’s van de richtlijn. Het spreekt dat verschillende EU-lidstaten ook nog gevoelig zullen zijn voor gelobby. Ook in België natuurlijk, waar nog tabak verbouwd en bewerkt wordt en waar Unizo mee de belangen van de krantenverkopers verdedigt, die een flinke brok van hun omzet danken aan tabakswaren.

Wat staat er dan in die richtlijn dat zo controversieel is? Oivo (http://www.oivo.be) vat de voornaamste bepalingen als volgt samen:

–          Driekwart van de oppervlakte (voor- en achterkant) van de verpakking van sigaretten en roltabak wordt ingenomen door een afbeelding en tekst die waarschuwt voor de schadelijke gevolgen van roken.

–          Lidstaten mogen het initiatief nemen om de verpakking van sigaretten uniform en ‘neutraal’ te maken, m.a.w. zonder enige verwijzing naar het merk of merklogo (= ‘plain packaging’).

–          Elektronische sigaretten en kruidensigaretten worden voorzien van een gezondheidswaarschuwing.

–          De toevoeging van aroma’s of additieven zoals vanille, menthol, kruidnagel, fruitsmaak en chocoladesmaak (‘sigaret als snoepgoed’), vitamines (‘minder schadelijke’ sigaret), cafeïne en taurine (‘energy’ sigaret) en het toevoegen van kleurstoffen is voortaan verboden.

–          Internetverkopers van tabaksproducten moeten zich aanmelden in de lidstaat waar ze gevestigd zijn en in de lidstaten waar ze verkopen. Ze worden voorzien van een systeem voor leeftijdscontrole om te voorkomen dat tabak gekocht wordt door kinderen en jongeren onder de 16 jaar.

Ik wil het hier even hebben over die elektronische sigaretten, de e-sigaretten. Een tijdje geleden kwam een van mijn neefjes fier aanzetten met zo’n e-sigaret. Hij ging eerst (en ook: niet voor het eerst) stoppen met roken maar was nu overgestapt op de elektronische sigaret, die volgens hem niet schadelijk is voor de gezondheid. ‘Wil je eens proberen, Nonkel Peter?’ Dat wilde ik niet, ik ben tenslotte eindelijk (al vijf maanden)  gestopt met roken en voel me daar kiplekker bij. Maar de sigaret eens tussen mijn vingers nemen, dat wilde ik wel. En inderdaad, het witte stokje lijkt helemaal op een gewone sigaret. Als je eraan trekt, komt er zelfs damp uit. E-sigaret-rokers worden daarom al ‘dampers’ genoemd.  Wat een geweldige uitvinding, dacht ik.

Maar ik vertrouwde het zaakje niet helemaal en zocht wat info op (zie bvb de uitstekende site   www.electronischesigaret.be of Wikipedia).  Ik leerde dat de e-sigaretten wel nog gezuiverde nicotine kunnen bevatten die rokers op prijs stellen, maar dan zonder de giftige stoffen in de rook van verbrande tabak. Maar er zijn evengoed e-sigaretten met weinig of zonder nicotine. De nicotine-vullingen (een e-sigaret bestaat, simpel gezegd, uit een batterij, een vulling en een verstuiver) mogen in België zelfs niet verkocht worden. Volgens een zekere Frank Baeyens van de KU Leuven, een damper die er onderzoek naar verricht, is die e-sigaret zeker 100 keer minder schadelijk dan een gewone sigaret.

Ik leerde ook dat het Europees Parlement in de tabaksrichtlijn niet enkel gezondheidswaarschuwingen op de e-sigaretten wil laten zetten, maar die ook wil beschouwen als geneesmiddelen. Waardoor de producenten van e-sigaretten dus de goedkeuring moeten krijgen van de instanties die medicijnen keuren en reguleren als ze met een nieuw product op de markt willen komen.

Volgens www.electronischesigaret.be zou dat dodelijk zijn voor de e-sigaret. The Economist (28/9) is wat voorzichtiger. Het blad verwacht dat zo’n beslissing het aantal soorten e-sigaretten sterk zal verminderen en hun prijs zal verhogen. Terwijl nochtans een of andere specialist van Wells Fargo, een Amerikaanse bank genoemd naar een postkoets uit het Wilde Westen (en de beste kaart uit Bang, een van mijn favoriete kaartspelen, die de speler die hem speelt drie extra kaarten geeft),  voorspelt dat zonder restricties de e-sigaret in Amerika over een jaar of tien de consumptie van gewone sigaretten zal overvleugelen. De e-sigaret boomt immers in de VS: dit jaar verwacht men een verkoop van 300 miljoen stuks, drie keer zoveel als in 2012.

Dus wie denk je dat tegen de opkomst van de e-sigaret is? Inderdaad, dezelfden die tegen de tabaksrichtlijn zijn, nl. iedereen die baat heeft bij de consumptie van tabak. Zelfs de farmaceutische ontwikkelaars van rookstoppillen, nicotinepads etc.

Mag de e-sigaret dan in alle vrijheid ontwikkeld en gepromoot worden alsof het schoenen of tafels zijn? Dat is nog wat anders. Het is logisch dat er regels moeten zijn voor de verkoop van e-sigaretten. En dat het onderzoek naar de effecten ervan moet worden gestimuleerd. Maar het Europees Parlement en de regeringen van de EU kunnen nu verslaafden aan tabak, een van de meest schadelijke producten voor de gezondheid, die we nochtans nog altijd vrijwillig mogen verbruiken, de kans geven om over te stappen op een product waarvan we nu al weten dat het in al zijn aspecten veel minder schadelijk is.

Politici zouden achterover moeten leunen en duizend e-sigaretten laten bloeien, besluit The Economist.  De kans bestaat echter dat de e-sigaret weer voor jaren verdwijnt. Misschien zijn na het lezen van dit stuk wel drie van mijn vrienden bereid om het voorbeeld van mijn neef te volgen en nog snel van roker om te schakelen naar damper? Het levert hen een Wells Fargo op.