De ramadan is begonnen. Hij spookte al dagen in de hoofden van heel wat moslims. Het zal dit jaar een lastige ramadan worden, heeft de Grijze Man vernomen.

Toen hij vorige week aan een islamitische collega vroeg of hij niet mee een pizza ging eten, kostte het niet veel moeite om hem te overtuigen. ‘Ach ja, waarom niet’, schokschouderde de hier geboren jongeman van Turkse origine, ‘over enkele dagen begint de ramadan maar nu nog niet.’

Zoals geweten mogen de moslims tijdens de ramadan eten noch drinken tijdens de uren tussen zonsopgang en zonsondergang. Maar natuurlijk, zo legt de jonge Turk geduldig uit, duurt de periodieke onthouding per etmaal veel langer als de vastentijd in de periode van de langste dagen van het jaar valt. Ja, begrijpt de Grijze Man, het zal moslims dus meer moeite kosten om te werken. Of om te studeren, in deze examentijd.

Diep in zijn hart voelt de Grijze Man bewondering voor zijn islamitische medemensen die nog geen bier, wijn of sterke drank hebben geproefd, die porno kijken of masturberen zonde vinden en die zich, zoals de jongeman, hebben voorgenomen geen seks te hebben vóór het huwelijk. Die bewondering betekent nog niet dat de Grijze Man jaloers is. Maar het intrigeert hem wel.

Want zonder een spoor van aarzeling in de ogen uitkomen voor opvattingen die in de ogen van zovelen in Vlaanderen tegenwoordig compleet achterhaald zijn, moet je toch maar durven, vindt de Grijze Man. Het zijn vormen van moed die zeldzaam zijn geworden, bedenkt hij in één adem.

Een jonge vader die enkele maanden geleden met zijn vrouw en baby uit Syrië is gevlucht en nu in Vlaanderen Nederlands aan het leren is, vertelde de Grijze Man dat hij zijn zoon die tegenwoordig net kan lopen, eerst in het Arabisch wil opvoeden. Het Nederlands zal de zoon dan wel op pikken op school, zegt hij. De jonge vader hoopt immers over twee à drie jaar terug naar zijn vaderland te kunnen terugkeren. ‘Dat zeg je nu wel’, zegt de vrouw van de Grijze Man. ‘Nee, nee, ik meen het’, beweert de man.

In afwachting van betere tijden in zijn vaderland, zoekt hij hier werk en daarom volgt hij Nederlandse les. Hij wil om het even welk werk doen, hoe zwaar, vuil of moeilijk het ook is. Zelfs tijdens de ramadan. Maar niet het werk van een vrouw. Op de vraag van de Grijze Man welk soort werk hij dan niet wil doen, geeft de moslim enkele voorbeelden: afwassen, kuisen, huishoudelijk werk of koken. De Grijze Man fronst zijn wenkbrauwen. ‘Oei’, zegt hij, ‘onze gewoonten zijn enigszins anders. Neem nu mezelf: naast mijn voltijdse baan help ik ook in het huishouden, zet ik koffie, ruim ik de vaatwasser leeg, kook ik meestal in het weekend en doe ik de strijk.’ Ongelovig schudt de jonge moslim zijn hoofd.

In kakelvers Nederlands verandert hij van onderwerp. Hij zoekt een andere huurwoning, liefst met tuin, van maximaal 500 euro per maand. De Grijze Man wenst hem veel geluk. Tja, vertelt de moslimman, in het piepkleine appartement waar hij met zijn vrouw en kind in een afgelegen dorp door het OCMW voorlopig is gehuisvest, is het niet zo aangenaam wonen. Zeker nu de zwoele lente van de jongste dagen een hete zomer in het vooruitzicht stelt.

De jonge moeder moet zowat van de leeftijd zijn van de dochters van de Grijze Man. Ze heeft nog niet veel gezegd. Maar de Grijze Man heeft wel al gezien dat ze een wondermooi en lief gezichtje heeft. Helaas is het omrand door een nauw aansluitende hoofddoek. Zonde vindt de Grijze Man zoiets. Hij is dan ook niet als moslim opgevoed.

De jonge vrouw zit te puffen met lange mouwen, een kleed en daaronder nog een jeansbroek en modieuze witte sneakers. De net uit zijn middagdutje ontwaakte kleine zit te wiebelen op haar schoot. Naast haar zit de vrouw van de Grijze Man. Zij geniet met volle teugen in een mouwloze diep uitgesneden en korte zomerjurk van de lentezon. De Grijze Man ziet dat de moslimman zijn best doet om niet in die decolleté te staren als zijn vrouw zich wat dieper voorover buigt om een schaal koekjes op de tuintafel te zetten.

In de cultuur van de Syrische man doen zich zo’n moeilijke situaties als deze niet voor. Vrouwen dragen er buitenshuis hoofddoeken en hun armen en benen zijn voor andere mannen immer bedekt. Een man hoort genoeg te hebben aan zijn eigen vrouw om van te houden en naar te kijken, sterker nog: te bewonderen, houdt de Syrische man de Grijze voor. Die laatste kan het zich niet voorstellen, dat hij niet naar andere vrouwen zou mogen kijken.

Met twee jongere collega’s had hij het er enkele dagen geleden nog over, toen ze op de middag in Brussel door een drukke winkelstraat liepen en al het vrouwelijk schoons rondom zich zagen opfleuren in de lentezon: dit is echt het beste seizoen van het jaar! Zelfs de jonge collega van Turkse origine was zijn ogen de kost aan het geven. ‘Met kijken doe je toch geen kwaad’, zegt de Grijze Man aan de Syriër. Die schudt het hoofd van onbegrip.

Zijn jonge vrouw heeft in haar geboorteland twee jaar wetenschappen aan de universiteit gestudeerd. Te kort om een diploma te halen, maar ze heeft er wel Engels geleerd. Haar man verstaat en spreekt veel minder Engels dan zij. Het gesprek gaat even verder in het Engels, want de vrouw volgt nog geen Nederlandse les. Ze vertelt in het Engels dat ze afgesproken hebben dat zij pas Nederlands zal beginnen leren als het zoontje naar school gaat.

Toch zou de vrouw nu al graag Nederlands leren, vertelt ze, want ze wil graag verder gaan studeren aan een Vlaamse universiteit. ‘Dat is mooi’, zegt de vrouw van de Grijze Man, ‘maar het kan je wel enkele jaren kosten om Nederlands te beheersen op academisch niveau.’ De moslima haalt de schouders op en lacht zoals mensen die de wijsheid in pacht hebben dat kunnen. Ik heb alle tijd, zeggen haar ogen.

De Grijze Man wisselt een blik van verstandhouding met zijn vrouw. Het is een blik van hoop en wanhoop tegelijk: hoe mooi is het niet over een beter, vrijer leven te dromen. En hoe verschillend en lang is die weg voor deze in onze tuin gestrande mensen. Vandaag begint de ramadan.