Veel Vlaamse studenten en hun ouders reageerden onthutst op het plan om het inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs te verhogen van € 620 naar € 890. Het is een forse verhoging, dat is zeker. Maar in vergelijking met andere Europese landen, is studeren in Vlaanderen nog vrij goedkoop.
In De Standaard liet een van de redacteurs van wie drie kinderen hoger onderwijs volgen, de lezers meekijken in zijn rekeningen (Alleen ons slimste kind dan maar?, DS, 25 oktober jl). Zowat 2.500 euro betaalt het gezin van Steven De Foer per maand aan studiekosten allerhande, de helft van het netto gezinsinkomen. ‘Hij is er de jongste jaren doorgevlógen, onze spaarpot waarmee we dachten die drie kinderen door hun studies te helpen, terwijl ze pas halverwege zijn’, kloeg de journalist.

Het valt niet te ontkennen dat september een stuk duurder zal uitvallen voor wie kinderen in het hoger onderwijs heeft. En als mensen met een gezinsinkomen van 5.000 euro netto de grieventrommel al slaan, hoe moeten de andere gezinnen die minder verdienen maar ook teveel voor een studiebeurs de buikriem dan voelen spannen?

Ik wil andermans rekening niet maken, maar wie de moeite neemt eens rond te kijken in Europa, beseft pas hoe goed het leven in Vlaanderen ondanks alles nog altijd is: een nog altijd lage werkelijke pensioenleeftijd; de lonen die zowat alleen bij ons nog dankzij een koppeling aan een index van consumptieprijzen de stijging van de levensduurte volgen (al staat er nu wel een indexsprong geprogrammeerd); de nog altijd onbeperkte duur van de werkloosheidsuitkeringen; een naar Europese normen recordpercentage huiseigenaars,… en ook de al bij al nog lage studiekosten.

Mijn jongste dochter Jolente startte dit jaar met goede moed aan het Sportkot in Leuven. Tot haar verbazing zitten er heel veel Nederlandse studenten in haar jaar. Ongeveer één op vijf, schat ze. Tijdens een van de lessen vroeg de professor aan de Nederlanders om hun hand op te steken. Hoeveel kost het in Nederland om aan de universiteit te studeren, vroeg hij. En hij stuurde zelf het antwoord de richting uit van zijn verwachting: zeker dubbel zoveel als in Vlaanderen? Neen, riep iemand uit de zaal, drie keer zoveel!

Mijn oudste dochter Winke begon dit jaar met grote motivatie aan haar master tolken, met Duits als een van haar keuzetalen. Ze liet me een reportage uit Die Zeit lezen (http://www.zeit.de/studium/uni-leben/2014-10/wohnungsnot-studenten-uni-goettingen). Duitsland blijkt gebukt te gaan onder een schrijnend tekort aan studentenkoten, ten gevolge van onder andere een onderwijshervorming waarvan men bepaalde effecten niet goed heeft ingeschat.

Een reporter van Die Zeit bezocht in de bekende universiteitsstad Göttingen een tentenkamp voor studenten. Ze verblijven er in grote tenten, die het koudst zijn en waar ze in veldbedden of met een matje op paletten slapen. Of ze slapen in iglotentjes of tentjes van twee vierkante meter, afgesloten met een rits. Er is plaats voor een slaapzak en wat kampeer- en ander gerei, maar een bureautafel kan daar niet bij.

Vorig jaar duurde het Erasmusavontuur van Winke in Duitsland al ontgoochelend kort door dit schrijnend tekort aan betaalbare koten en studentenhuisvesting in Keulen. Het probleem, zo leert de reportage uit Die Zeit, is nog lang niet opgelost. Tenzij met noodoplossingen die me doen denken aan de crisisopvang van vluchtelingen: wagons waarin studenten wonen in Bonn, het bejaardentehuis dat als tijdelijk studentenonderkomen dienst doet in Kiel, een uitgeleefde en verkommerde school in Göttingen waar het Rode Kruis studenten op veldbedden in slaapzalen laat overnachten voor vijf euro per nacht.

In Göttingen staan meer dan tweeduizend studenten op de wachtlijst voor een kot. Het is niet bekend hoevelen onder hen bij studiegenoten op de kamer op een luchtbed of isolatiematje slapen. In de tuin van een studentenvoorziening hebben studenten een tentenkamp opgericht, met twee dixi-huisjes als toilet. Douchen mogen ze in de stortbaden van het studentenhuis. Daar kunnen ze ook elektriciteit aftappen. Ze maken zich wel zorgen. Binnenkort verwachten ze de vorst op bezoek. Hoe zullen ze zich dan warm moeten houden?

Aan een kampvuur betrapte de reporter enkele studenten met dekens om hun schouders bij het bekijken van de Monty Python-klassieker The life of Brian op een laptop. Het zou voor een van hen een korte nacht worden. Om redenen van veiligheid en om te vermijden dat dronken kompanen over de tenten zouden struikelen, hebben ze een wacht ingevoerd. Maar eerst brullen ze nog luid mee. Always look on the bright side of life.