De jongen hier heeft haar een brief geschreven, zegt Geirthrud door de sigarenrook heen.
Een brief?
En toen is Andrea hierheen gekomen.
Hoezo een brief?
Om haar wereld te veranderen, zegt Geirthrud. Of is er een andere reden om een brief te schrijven?

Jón Kalman Stefánssons Het hart van de mens, het derde deel van een trilogie die begon met Hemel en hel (zie ook: https://peterdejaegher.wordpress.com/2012/11/21/het-verschil-tussen-november-en-april/) en Het verdriet van de engelen, is zoals de twee vorige delen een voltreffer, met vele passages en scènes waarvoor de auteur op een intimistische wijze voor oude gebaren, gevoelens en literaire thema’s woorden vindt die, zoals in het bovenstaande fragment, van schoonheid mijn keel dichtschroefden.

Stefánssons verhalen van armoede, uitbuiting en eeuwenlang bevroren verhoudingen tussen mannen en vrouwen spelen zich af in het IJsland uit de tijd dat de eerste stoomboten de zeilschepen concurrentie aandeden, een nieuwigheid als een telefoonlijn werd aangelegd en het leven in het noordse land nog vooral om overleven ging, tussen de kabeljauw die naar stokvis draait.

Boeken waren gevaarlijk, illustreerde Kalman al in het eerste deel, waar een jongeman om het leven komt omdat hij, afgeleid door verzen in een dichtbundel, in zijn haast zijn anorak vergeet aan te schieten en tijdens de kabeljauwvangst bij ontij op een woelige zee sterft van de kou.

Maar boeken, schriften, papier en potloden brengen in zo’n primitieve samenleving met te lange winters ook dromen over een warmer leven, over andere horizonten en culturen, ze wekken verwachtingen en hoop. En brieven kunnen iemands wereld veranderen.

De jongen die we zoals in de eerste twee delen op zijn avonturen vergezellen, is na het overleven van zijn barre tocht uit Het verdriet van de engelen, volwassener geworden. Hij is het die het talent ontwikkelt om met brieven levens te veranderen, trouw aan het woord dat zijn moeder hem op haar sterfbed inpeperde: Lééf!

Gisteren reed ik met Jolente over de overweg in Haacht waar ongewone drommen mensen wachtten op een bus. Bij mijn terugkeer waren de overwegen gesloten en flikkerden blauwe lampen voor de sporen van Wespelaar. Een aanrijding met een persoon, wedde ik. Ze zorgde voor een enorme chaos in het treinverkeer tussen Leuven en Mechelen en ook in de buurt van Haacht, waar urenlang vijf overwegen gesloten bleven.

Dat laatste las ik vanochtend in Het Laatste Nieuws. De krant bevestigde ook dat het om een wanhoopsdaad ging ter hoogte van het perron van Hambos. Jolente had me de avond voordien al via facebook laten weten dat een jongen die ze kende zelfmoord heeft gepleegd. Hij was een jaar ouder, maar veel contact had ze er niet mee. Geen krant kan nog op tegen de snelheid waarmee facebook nieuws verspreidt.

Laat staan een brief of een boek. De titel van het boek van Kalman verwijst naar een oud Arabisch medisch handboek, waarin staat dat het hart van de mens in twee kamers is verdeeld, de ene heet geluk, de andere wanhoop. Op welke moeten we vertrouwen, vraagt Stefánsson zich af. De jongen van negentien volgde de wanhoop in zijn hart. Zijn dood raasde via facebook de wereld rond. Er kwam niet tijdig een brief die zijn wereld kon veranderen.