Mijn vrouw had me een gidsje cadeau gegeven, 100% Madrid. Met een uitneembare plattegrond, met zes stadswandelingen en tips allerhande voor bezienswaardigheden, musea, restaurants, winkels, uitgaan, hotels en plattegronden. Zo beloofde de omslag.
Tijdens de citytrip heeft het boekje ons wat teleurgesteld. Het viel ons op dat verschillende aangeprezen restaurants niet meer terug te vinden waren of dat de naam, of zelfs het type restaurant op het aangegeven adres was veranderd. Wanneer was dat gidsje gepubliceerd? Het dateerde van 2004 maar was bij de zesde druk in 2010 geheel herzien. Vier jaar oud en al zo verouderd? En dan schoot ons het antwoord te binnen: de crisis in Spanje.

We begonnen met andere ogen naar de stad te kijken. Naar die dwaze straatacteurs die uren onder een glinsterend kleed kropen en met een geitenmasker voor hun gezicht gekke geluiden produceerden. Wat was daar nu aan? Maar ze vroegen er toch geld voor.
We zagen een mannetje met een winterjas vol vlekken die tegen de tachtig liep. Hij zette zijn vuilniszak naast het bankje in de bushalte aan het begin van de Calle Segovia en haalde er een stapel losse aanstekers uit die hij met kromme vingers een voor een op een display vastklemde. Hij zuchtte en prevelde iets. Als alle losse aanstekers een plaatsje hadden gekregen schuifelde hij terug weg op zijn sportschoenen die ooit flashy kleuren hadden. Een bus moest hij niet halen, de bushalte had hij nodig om het bankje als tafel te kunnen gebruiken.

Op een marktje aan de Puerto de Toledo riepen de kramers luid en schel ‘alles aan één euro’. Roze en lichtblauwe sandalen schreeuwden om aandacht. Vrouwen van middelbare leeftijd drumden rond een plank op twee ezels waarop een ordeloze stapel jassen lag. De blazers, jeansvestjes, regenjaks werden gemonsterd op sleet, gaten of scheuren, ontbrekende knopen of defecte ritsen. Ernaast doorploegde een paar middelbare vrouwenhanden een hoop sjaals in felle kleuren, een voor twee euro, drie voor vijf euro. Wie geeft nu vijf euro voor drie sjaals, als je ernaast een goede jeansbroek kan uitzoeken voor één euro, vroeg ik me af. Een man met een wilde grijze baard gebruikte zijn armen als hengels om uit het gat van een afvalcontainer papier op te vissen dat hij in een roestig winkelkarretje deponeerde.

Waren het beelden uit een grootstad die je om het even waar ter wereld zou kunnen zien, omdat armoede nu eenmaal een eigenschap van de stad is als straten, pleinen en oude gebouwen, of waren het stigmata van deze ene stad, die op enkele jaren tijd keihard te lijden kreeg van de eurocrisis? Joost mag het weten.

Moest u nog een reisje naar Madrid plannen, raad ik u wel aan een ander gidsje te kiezen. Eentje van zeer recente datum. En neem kleingeld mee.