Zaterdag 12 februari 2022 werd op een studiedag in de Residence Palace in de Brusselse Wetstraat, ingeleid door premier Alexander De Croo, een nieuw boek voorgesteld: “De toekomst is meertalig. Brussel als laboratorium”. Dit boek van de Brusselse minister Sven Gatz, die als eerste in Europa de bevoegdheid Promotie van meertaligheid in zijn portefeuille kreeg, werd ook meteen vertaald in het Frans en het Engels.

Minister Gatz volgde de studiedag nauwgezet en geconcentreerd. Hij sloot de dag af met een toespraak waarin hij de tien ideeën om meertaligheid te verankeren die in het slothoofdstuk van het boek staan vermeld, nog eens samenvatte. Hoewel hij zelf niet op het podium stond, was de studiedag ook voor de Grijze Man een belangrijke belevenis, waarvoor hij zijn vriendin Marianne had meegevraagd. Zoals hij dat al voor enkele andere boeken van Gatz klaarspeelde, was de Grijze Man ook deze keer de ghostwriter van de minister.

De tekstschrijver had de minister verschillende keren langdurig geïnterviewd over zijn ervaringen met talen en politiek in Brussel, want Sven Gatz is een geboren en getogen ket en dat zijn mensen die veel te vertellen hebben. Daarnaast nam de Grijze Man ook ellenlange gesprekken op met meer dan een dozijn fans, pleitbezorgers en experten op het terrein van meertaligheid. Die over tientallen bladzijden uitgesmeerde inzichten noemde de uitgever niet onaardig maar tegelijk wat langdradig. Op diens instigatie diende de Grijze Man al het verzamelde tekstmateriaal te verhakselen tot een tiental thematische hoofdstukken.

Om de boekverkoop een vliegende start te geven, was de uitgever bovendien met het voorstel komen aandraven om de publicatie vergezeld te laten gaan van een event, zoals een evenement tegenwoordig wordt genoemd. Zo begon de Grijze Man, daarin goed bijgestaan door zijn collega Sheraz Rafi, de raadgever meertaligheid van Gatz, aan het boek een studiedag te breien. De studiedag diende te worden getrokken door enkele in het boek geïnterviewde en enkele andere begiftigde sprekers en debaters, kwestie van de discussie over meertaligheid wat sterker te kruiden.

Toen de receptie na de geslaagde studiedag op z’n laatste benen liep, sloten de Grijze Man en zijn vriendin de vestiaire waar Marianne veel meer tijd heeft doorgebracht dan ze had gewenst. Allebei moe en matig tevreden trokken ze naar Topogigio om na te tafelen, een uitstekend en toch niet prijzig Italiaans restaurant in de Brusselse Notelaarsstraat, met de gemoedelijke sfeer die eenieder behulpzaam is die een plooi glad te strijken of een verdriet te verdrinken heeft.

Terwijl ze nakaartten geraakte het tafeltje naast hen bezet. Een man en een jongen vleiden zich neer en wensten de Grijze Man en zijn vriendin vriendelijk zowel bonsoir als goedenavond. Het duo, waarvan de man af en toe Frans sprak maar vooral zijn best deed mooi Nederlands te praten en de jongen de man her en der subtiel verbeterde, intrigeerde de Grijze Man meteen: na de studiedag volgde een doop in het meertalig Brussel zoals het is!

Lang duurde het niet of de twee koppels geraakten in gesprek. Zoals de Grijze Man en zijn vriendin hadden gedacht, was de man de vader en de jongen zijn tienerzoon. De papa, een Waal afkomstig uit Doornik, vertelde dat hij gehuwd was met een Turkse. Het Turks-Waals echtpaar woonde in Schaarbeek en had bijzondere afspraken gemaakt over het taalgebruik in het gezin, die erop neerkwamen dat de jongen Turks spreekt met zijn moeder en Nederlands met zijn vader. Wanneer het gezin samen is, spreekt iedereen Frans.

De jongen zit in de Nederlandstalige tienerschool op de gloednieuwe Gallait Scholencampus in Schaarbeek. Voor wie dit type school niet kent, een tienerschool legt een vierjarige brug van het lager onderwijs naar het secundair onderwijs, door leerlingen tussen 10 en 14 jaar samen in zo’n middenschool te zetten, waardoor de schoolstructuur van het basis- en secundair onderwijs van twee cycli van zes jaar verandert in drie cycli van vier jaar. De overgang van lager naar secundair onderwijs zou zo minder abrupt zijn en meer plaats bieden voor persoonlijke begeleiding en groei naar zelfstandigheid in de lastige jaren naar en doorheen de puberteit.

De vader vertelde dat hij z’n kinderen naar het Nederlandstalig onderwijs in Brussel had gestuurd omdat hij zelf pas op z’n veertiende in Doornik zijn eerste Nederlands had geleerd, als derde taal. Veel Nederlands had hij op de middelbare school niet opgestoken en hij wilde dat zijn kinderen die taal beter zouden kennen dan hij zelf. Die wens was alleszins uitgekomen: de jongen verbeterde het taalgebruik en het accent van zijn vader. De Grijze Man zag dat de zoon trots was op zijn kennis van het Nederlands, dat hem met het Frans en het Turks drietalig maakt. Hij zal als viertalige afstuderen als hij later op school ook nog Engels leert.

Ziedaar de Brusselaar van de toekomst! Marianne en de Grijze Man kregen er na een educatieve studiedag nog een gratis praktijkles meertaligheid bij. Onder de waterlijn van de taalwetgeving evolueert Brussel van een officieel tweetalige naar een meertalige stad. En hoewel sommigen in Vlaanderen vrezen dat in het meertalig Brussel het Nederlands zal verdwijnen, bewijst het Nederlandstalig onderwijs in het kosmopolitische Brussel van vandaag het tegendeel: de Vlaamse scholen in het Brussels gewest tellen meer dan 50.000 leerlingen, waarvan een grote meerderheid thuis geen woord Nederlands heeft gehoord.

Tegenwoordig zit ongeveer één op de vijf jongeren in het Brussels gewest (18,5 %) op een Vlaamse school. Elk jaar komt er zo in Brussel een massa Nederlandskundige meertaligen bij, die meteen in Vlaanderen of Wallonië aan de slag kunnen. Dat vindt de Grijze Man de belangrijkste boodschap uit het boek van Sven Gatz: het Brussel van vandaag is een voorafspiegeling van het België van morgen, waarin meertaligheid een grote troef zal zijn.

“De toekomst is meertalig. Brussel als Blauwdruk”, Sven Gatz, uitgeverij Lannoo, Tielt, 2022, 162 blz, € 19,99