Ik leef op krediet. Dat gevoel overvalt me wel eens na de dood van Raf en nog meer na het overlijden van Philippe.

Want waarom zij en niet ik? Twee goede vrienden die nog zoveel plannen hadden, waarmee nog zoveel te vertellen viel, van wie nog zoveel was te leren. Ook omdat, nét omdat ze zoveel van mij verschilden. Raf overleed op 8 juli 2011 schielijk. Philippe stierf op 12 april 2013. Dat is al twee jaar geleden. Twee jaar waarin ik grijzer werd en Janne, de jongste dochter van Philippe, zoveel centimeters groter en wijzer.

We zijn terug van ons familieweekend naar Schouwen-Duiveland. Daar waren we vorig jaar ook al geweest. Katrien had opnieuw de foto’s van papa en Philippe meegebracht. In de eerste warme lentezon zaten we zondagmiddag gezellig bijeen op het terras van het Hofje in Noordwelle. We hadden het over oude vrienden en vriendinnen die we nog koesteren. En ook verloren vriendschappen, onrepareerbare breuken, onuitgesproken liefdes, verkeken kansen en occasies passeerden de revue.

Soms deden ze ons glimlachen, soms kwam spijt bovendrijven, af en toe wrok. Maar vooral goede herinneringen. Aan het lange rosse haar van Jan, de zorgeloosheid van Ivo of Joan die zijn gitaarles begon met Celia, you’re breaking my heart van Simon & Garfunkel. Mijn zus Katrien hief onverhoeds haar glas Omer en toastte op Philippe. We deden mee. Zij mist Philippe nog overal en altijd. Maar haar verdriet snijdt al minder scherp dan vorig jaar.

Vreemd hoe de tijd dat doet met verdriet. In het begin schrijnt het hartverscheurend en wordt het hardnekkig vers gehouden. Alsof er een flinterdunne doorzichtige laag vershoudfolie over het gescheurde hart wordt gespannen. Week na week opnieuw, halsstarrig bijna. En na vele weken bedekken die lagen vershoudfolie het harde verdriet met een film die de sloten tranen verdunt tot een af en toe nog onverhoeds biggelende snik, die van verdriet gemis maken, heimwee, weemoed en steeds vaker herinneringen om te koesteren.

Bijna twee jaar geleden was het dat ik die laatste onvergetelijke nacht van Philippe meemaakte, waarin we amper wegdoezelden omdat de pijn, de ongemakken en de dodelijke uitputting hem uit de slaap hielden. Ik probeerde hem af te leiden. Met ernstige gesprekken en met prangende vragen, met een rolstoeltocht door verlaten ziekenhuisgangen, maar vooral met herinneringen.

Aan onze avonturen bij de scouts, op tweedaagse op een ijzeren matras in het Franse Rethel. Zeilend op de Albatros, hij aan de helmstok. Een wedstrijdje badminton, waarin hij na een gemiste slag met zijn racket een woedende mep geeft op de kabel die het net gespannen houdt. Op mannenweekend of in Frankrijk, nagenietend van een geweldig spannend spel Puerto Rico, dat nu door zijn zoon Pieter en de andere neefjes is ontdekt. Kletsend over boeken, wijn, bier, de politiek, het werk, de vrouwen, de familie, op dinsdag onder het afdak van den Dijk lurkend aan zo’n zalige zelf gerolde sigaret.

Die zelf gerolde sigaretten heb ik intussen vaarwel weten zeggen. Ik leef op krediet, ik heb het geluk dat Raf en Philippe niet hadden en toch zo graag nog zouden willen hebben. Dat schept verplichtingen.

Mijn talenten verder ontwikkelen. Genieten van de vrienden. Geen slechte wijn meer drinken. Al eens een extra biertje drinken om te toasten op Philippe en Raf. Me als vrijbuiter gedragen, durven roekeloos te zijn. Doen wat ik altijd graag wilde doen en toch maar bleef uitstellen, zoals die GR-tocht door Corsica met mijn dochters. Blijven lachen. Meer zeggen wat ik voel. Houden van de mensen, van mijn gezin en familie en ze dat laten zien. En laten lezen, zoals hier. Napels zien.

En jaaah, geliefde lezer! Ik weet het wel, dat ik in zoveel nog zo vaak te kort schiet.

Maar toch. Een van mijn eerste baanbrekende literaire ontdekkingen, op een leeftijd toen alles ons drieën nog mogelijk leek, was George Orwell, de wereldberoemde auteur van Animal Farm en 1984 en tal van andere romans, waaronder ook Keep the aspidistra flying. Ik hou de sanseveria hoog!